Üç “cep”ten ikisi kaçak
GEN-PA’nın patronu Zeynel Abidin Erdem, pazarın yüzde 70’inin kaçakçının elinde olduğunu söyledi. “yılda yaklaşık milyar dolarlık cep telefonu kaçak olarak satılıyor” dedi.
Türkiye’nin cep telefonunda “kaçak cenneti” olması düşük kar marjlarıyla satış yapan şirketleri isyan ettiriyor. Cep telefonu ve aksesuarları pazarının önemli satıcılarından GEN-PA’nın bağlı olduğu Erdem Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı Zeynel Abidin Erdem, “satılan üç telefondan ikisi kaçak. Piyasanın neredeyse yüzde 70’i kaçakçının elinde. Türkiye her yıl 2.5 milyar dolar vergi kaybına uğruyor. Bunun da önüne geçilemiyor.” dedi. Hemen her sokak başında kaçak cep telefonu satan dükkan ya da tezgahlara rastlanan Türkiye’de yılda ortalama 6 milyon adet cep telefonu satılıyor. Kanunlara uygun olarak şirket kurup satış yapan firmaların kar marjı Zeynel Abidin Erdem’e göre yüzde 0.35’i geçmiyor. Kaçakçıların kar oranı ise en az yüzde 25 ile 40 arasında değişiyor. Yasal olarak satılan cep telefonunda yıllık pastası 650 milyon dolar. Cep telefonu aksesuar piyasasının cirosu ise 250 milyon dolar civarında. Bu rakamların üç misli ise yani 1 milyar 950 milyon dolarlık cep telefonu, 750 milyon dolarlık da aksesuar kaçak olarak piyasada satılıyor. Sadece 2002 yılında piyasa değeri 5.5 trilyon lira olan 22 bin kaçak telefon yakalandı. Bu rakam 2003 yılında yaklaşık 8 trilyona ulaştı.
GÜMRÜKTE KANUNLAR MÜSAİT
Kaçak telefonlar Avrupa ve Ortadoğu’dan geliyor. Gümrükte bavullar içinde yakalanan telefonlar için yasal olarak 24 saat içinde faturaları ibraz edildiği taktirde “kaçak mal” almaktan çıkıyor. Erdem, kanundaki bu eksikliğin de kaçakçıların işine yaradığını belirterek “Yakalandıkları zaman, faturayı unutmuşuz, deyip bir gün içinde getiriyorlar. Yakalanmazsalar ne gümrük, ne vergi hiçbir ödeme yapmaksızın telefonları bir gün içinde de dağıtılacak noktalara iletiyorlar. Bu nedenle ithalat uygulamasındaki kanunların daha sert olması gerekiyor” dedi.
İSTENSE BİR GÜNDE ÖNLENİR
Erdem, kaçak telefon piyasasının bir günde bitirilebileceğini söyledi. Erdem, şöyle devam etti: “Telefonların IMEI yani seri güvenlik numaraları var. Binlerce telefonun IMEI numarası birkaç dakikada bilgisayara girilebiliyor. Kaçak telefonların IMEI numarası GSM şirketlerinin sisteminde olmayacağı için bunlara hat ve hizmet verilmeyip engelleme yapılabilir. Bizim çalıştığımız GSM şirketi TURKCELL. Kendileriyle oturduk konuştuk, bu fikre onlarda sıcak bakıyor. Ancak sadece TURKCELL’in istemesiyle değil diğer şirketlerin de bu işte ortak hareket etmesi gerekli.”
Zeynel Abidin Erdem, sadece 2002’de 22 bin kaçak telefon yakalandığını söyledi.
En çok Almanya’dan
Zeynel Abidin Erdem, en çok kaçak telefonun getirildiği ülkenin Almanya olduğunu söyledi. Gümrük Muhafaza Baş Müdürlüğü’nün ele geçirdiği kaçak telefonların geldiği diğer ülkeler ise sırasıyla, Dubai, Bulgaristan, Avusturya, Hong Kong ve Bahreyn. Kaçak telefonların en çok yakalandığı yer ise Atatürk Havalimanı. Erdem, “Özellikle bavullar içine yerleştirilen cep telefonları ‘dikkatli görevliler’ tarafından yakalanıyor. Bir bavula 500-600 telefon yerleştiriliyor. Aksi halde ‘dikkatlerden kaçan’ telefonla piyasaya anında sürülüyor. Bunun için gümrüklerde ve yolcu gelişlerinde valiz kontrollerinde görev yapan memur ve görevlilerin çok dikkatli olmaları, kaçakçılardan gelen her türlü teklifi reddetmeleri gerekiyor” dedi.
Gurbetçiler yeter
Türkiye’de cep telefonunun ilk kullanıldığı yıllarda kaçakçılığın olmadığını anlatan Erdem, uygulamalardaki doru yöntemin bunu engellediğini söyledi. İlk yıllarda cep telefonları hat karşılığında satıldığı için kaçakçılığın oluşmadığını ifade eden Erdem şöyle devam etti: “Şu anda Türkiye’de kaç tane cep telefonu olduğunun kesin rakamını kimse bilmiyor. Kaçakçıların yanında yurt dışında yaşayan yada turist olarak gidip gelen vatandaşlarımızın her biri yanında bir tek cep telefonu getirse kaçağın yüzde 50’si zaten böyle oluşur.Vergi oranlarındaki aşırı yükseklik yasal satıcıların fiyatlarının kaçakçıya göre pahalı olmasına neden oluyor. Dolayısıyla vatandaş yurtdışından ‘hediye’ adı altında telefonunu ülkeye sokuyor.”